ดูแลลูกน้อยให้ปลอดภัย ห่างไกล “RSV”

 

"ฤดูฝน" อาจแฝงมาด้วยเชื้อพาหะของโรคต่างๆ ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเจ็บป่วย โดยเฉพาะในระบบทางเดินหายใจ ไม่ว่าจะเป็นทางจมูก คอหอย หลอดลม หรือปอด ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส เช่น เชื้อ RSV เป็นไวรัสซึ่งมีการระบาดทุกปี มักระบาดในช่วงฤดูฝนหรืออาจต่อเนื่องจนถึงช่วงต้นฤดูหนาว [1]

 

RSV คือไวรัสชนิดมีเปลือกหุ้ม ชื่อเต็มว่า Respiratory Syncytial Virus มี 2 สายพันธุ์ คือ RSV-A และ RSV-B เป็นไวรัสก่อการติดเชื้อทางเดินหายใจของเด็กทั่วโลก โดยเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า 3 ปี เป็นส่วนมาก [1]

 

ทำให้เกิดอาการทางระบบหายใจส่วนบน เช่น น้ำมูก ไอ จาม เจ็บคอ ในบางรายอาจมีการติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจส่วนล่าง เช่น หลอดลมฝอยอักเสบ ปอดอักเสบ ในกลุ่มเด็กเล็ก หรือเด็กที่มีโรคประจำตัวอาจเกิดอาการรุนแรง ระบบหายใจล้มเหลว ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจได้

 

• เด็กเล็กอายุน้อยกว่า 2 ปี โดยเฉพาะเด็กทารกอายุน้อยกว่า 3 เดือน อาจทำให้เด็กหยุดหายใจได้
• เด็กที่มีโรคประจำตัวเช่นภาวะโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด โรคหัวใจ โรคปอดเรื้อรัง เด็กที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือมีภาวะขาดสารอาหาร
• เด็กที่คลอดก่อนกำหนด

ช่วงแรกมักมีอาการคล้ายไข้หวัดธรรมดาเช่น ไข้ ไอ จาม คัดจมูก น้ำมูกไหล ผู้ใหญ่หรือเด็กโตที่แข็งแรงดีอาการมักไม่รุนแรงและหายได้เอง แต่สำหรับเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ที่ติดเชื้อครั้งแรก พบร้อยละ 20-30 ที่มีอาการโรคลุกลามไปทางเดินหายใจส่วนล่าง ไม่ว่าจะเป็นหลอดลม หรือเนื้อปอด เสมหะเหนียวอุดทางเดินหายใจ หายใจลำบาก อาจทำให้เกิดหลอดลมฝอยอักเสบและปอดอักเสบตามมาได้ โดยมักแสดงอาการดังนี้

 

เชื้อไวรัส RSV เป็นเชื้อไวรัสที่ติดต่อกันง่าย ผ่านการสัมผัสสารคัดหลั่งของผู้ติดเชื้อ โดยไวรัสเข้าสู่ร่างกายผ่านทาง ตา จมูก ปาก ผ่านการไอหรือจาม ติดต่อผ่านการหายใจเอาละอองเสมหะของผู้ป่วยที่ติดเชื้อ RSV เช่น น้ำมูก น้ำลายหรือสัมผัสสิ่งแวดล้อมที่ปนเปื้อนสารคัดหลั่งเช่น โต๊ะ เก้าอี้ ลูกบิดประตู ของเล่น เป็นต้น เชื้อ RSV สามารถมีชีวิตอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นานหลายชั่วโมงและสามารถอยู่ที่มือของเราได้นานประมาณ 30 นาที ดังนั้นผู้ใหญ่ที่มีเด็กเล็กป่วยในบ้านควรล้างมือบ่อยๆก่อนสัมผัสเด็ก [1]

 

• โดยทั่วไปผู้ป่วยจะแพร่เชื้อได้นาน 3-8 วันหลังมีอาการป่วยแต่อาจนานถึง 3-4 สัปดาห์ในเด็กเล็กหรือเด็กที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• หากพบว่าเด็กมีอาการป่วย ควรให้หยุดเรียนจนกว่าอาการจะหายหรืออย่างน้อย 5-7 วัน เพื่อเป็นการป้องกันการแพร่เชื้อให้ผู้อื่น
• หากเด็กมีไข้สูง ไม่กิน ไม่เล่น หายใจเร็วกว่าปกติ หายใจมีเสียงหวีด เซื่องซึม ผู้ปกครองควรจะพามาพบแพทย์เพื่อการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
• ให้เด็กดื่มน้ำเยอะ ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้เสมหะเหนียว
• เมื่อเป็นแล้วสามารถเป็นได้อีกหลายครั้ง 
• ผู้ใหญ่สามารถติดเชื้อ RSV ได้แต่อาการมักไม่รุนแรงเนื่องจากมีภูมิคุ้มกันมาบ้างแล้ว [1]

ผู้ที่ติดเชื้อ RSV จะแสดงอาการได้เร็วที่สุดหลังรับเชื้อได้ 2 วัน และช้าที่สุดประมาณ 8 วัน โดยส่วนใหญ่เฉลี่ยอยู่ที่ 4-6 วัน โดยปัจจุบันยังไม่มียารักษาโรคติดเชื้อไวรัส RSV มีแค่รักษาตามอาการ เช่น การให้ยาลดไข้ แก้ไอละลายเสมหะ ในเด็กบางรายที่มีเสมหะเหนียวมาก ต้องทำการพ่นยาขยายหลอดลมหรือน้ำเกลือ เคาะปอดและระบายเสมหะ

 

การป้องกันการติดเชื้อ RSV ด้วยภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป (Nirsevimab)

ปัจจุบันมีทางเลือกในการป้องกันโรคติดเชื้อ RSV ที่ได้ผลค่อนข้างดี โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง หนึ่งในวิธีที่มีประสิทธิภาพคือการใช้ภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป Nirsevimab ซึ่งเป็นแอนติบอดีชนิดพิเศษที่ออกฤทธิ์ต้านไวรัส RSV ได้ทันทีหลังฉีด ช่วยลดโอกาสการติดเชื้อและบรรเทาความรุนแรงของโรคได้อย่างชัดเจน

อายุที่สามารถฉีดภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป RSV ได้

ภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป RSV สามารถฉีดให้กับเด็กตั้งแต่ แรกเกิด – 24 เดือน โดยสามารถฉีดได้ทันทีในช่วง ฤดูกาลระบาด เนื่องจากสามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้ทันทีหลังฉีด

วิธีการปฏิบัติเบื้องต้นเพื่อหลีกเลี่ยง และลดโอกาสในการติดเชื้อ RSV

• ทุกคนในบ้านหมั่นล้างมือบ่อย ๆ ทั้งมือของตนเองและลูกน้อย เพราะการล้างมือนอกจากจะลดเชื้อ RSV และเชื้ออื่นๆที่ติดมากับมือทุกชนิด ทั้งเชื้อไวรัสและแบคทีเรียได้ถึงร้อยละ 70
• หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ชิดกับผู้ที่มีอาการไข้ ไอ น้ำมูก
• หลีกเลี่ยงเด็กทั้งสบายดีหรือป่วยไปในที่ชุมชนหรือสถานที่แออัด
• ทำความสะอาดบ้าน รวมทั้งของเล่นเด็กเป็นประจำ
• ผู้ปกครองควรหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ ทารกที่สูดดมควันบุหรี่เข้าไปมีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อไวรัส RSV และพบอาการที่รุนแรงได้มากกว่า
• ควรรับประทานอาหารที่ถูกสุขลักษณะ ดื่มน้ำมากๆ และให้เด็กพักผ่อนให้เพียงพอ ไม่อยู่ในห้องแอร์ตลอดเวลา
• ออกกำลังกายในอากาศที่ถ่ายเท เป็นการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันร่างกายให้แข็งแรง
• สำหรับคุณพ่อคุณแม่ หรือผู้ปกครองเมื่อบุตรหลานมีอาการป่วยเป็นไข้หวัด ควรแยกเด็กออกจากเด็กปกติเพื่อเป็นการป้องกันการแพร่เชื้อ

     หากเด็กๆมีอาการป่วย เช่น ไอ มีน้ำมูก หรือไข้ ควรแยกเด็กออกจากผู้อื่น หลีกเลี่ยงการพาไปในที่แออัด และรักษาความสะอาดของใช้ส่วนตัวอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะของที่เด็กใช้ร่วมกัน เช่น ผ้าเช็ดตัว หรือของเล่น สำหรับเด็กที่เข้าเนิร์สเซอรี่หรือโรงเรียนอนุบาล หากเริ่มมีอาการป่วย ควรหยุดเรียนจนกว่าอาการจะหายดี เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อให้เด็กคนอื่น ในเด็กกลุ่มเสี่ยงหรือในช่วงฤดูระบาด อาจพิจารณาฉีดภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป Nirsevimab ซึ่งช่วยลดโอกาสในการติดเชื้อ RSV ได้